Գործող աշխարհակարգը վերածվել է համաշխարհային անկարգության

Գործող աշխարհակարգը ճաքեր է տվել, սակայն դեռ չի փլուզվել: Նոր աշխարհակարգը սաղմնային փուլում է, սակայն դեռ չի շտապում ծնվել: Այսինք, աշխարհակարգը դեֆակտո փոխվել է, սակայն դեյուրե դեռևս գոյություն ունի երկրորդ աշխարհամարտի և ԽՍՀՄ փլուզման արդյունքում ստեղծված իրավակարգը: Միջազգային իրավունքի այնպիսի հիմնասյուներ, ինչպիսիք են ՄԱԿ-ի կանոնադրությունը, միջազգային դատարանը, հելսինկյան եզրափակիչ ակտը, ԵԱՀԿ-ն և այլն, սկսել են բխել միջազգային քաղաքականությունից, այլ ոչ թե դրա հիմքերն են:

Այս տրանֆորմացիաների արդյունքում միջազգային գլոբալ ինստիտուտները, ինչպիսիք են ՄԱԿ-ը, առևտրի և առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունները, հայտնվել են ճգնաժամի մեջ: Ընդարմացման մեջ (ступор) են հայտնվել այնպիսի կառույցներ, ինչպիսիք են ԵԱՀԿ-ն, ՀԱՊԿ-ը, ֆորմալ և ոչ ֆորմալ տասնյակ դաշինքներ: Գործող աշխարհակարգը (World Order) վերածվել է համաշխարհային անկարգության (World Disorder):

Այս ամենի պատճառը դեֆակտո ձևավորված բազմաբևեռ աշխարհն է, որն արդեն հանգեցրել է համաշխարհային «կապիտալի» փաստացի բաշխման: Գլոբալ խաղացողների գործողությունները Ուկրաինայում, մինչ այդ էլ Աֆղանստանում, Սիրիայում և այլուր, ըստ էության, երրորդ աշխարհամարտ են նշանակում, սակայն սա ժամանակակից աշխարհին բնորոշ նոր տեսակի աշխարհամարտ է իր այնպիսի նորագույն դրսևորումներով, ինչպիսիք են պրոքսի և հիբրիդային պատերազմները, տնտեսական պատժամիջոցները, կիբեր, տեխնոլոգիական և տնտեսական պատերազմները և այլն: Գլոբալ գերտերությունների գործողությունների արդյունքում ակտիվանում են նաև գերտերություները և տարածաշրջանային գերտերությունները, ինչպիսիք են Թուրքիան, Հնդկաստանը, Պակիստանը և այլն:

Այս ամենի արդյունքում միջազգային հանրությունը, որը ավանդապես ընկալվել է որպես արևմտյան հանրություն կամ առաջադեմ աշխարհ, ցանկանում է, որ Եվրոպայի խնդիրները լինեն աշխարհի խնդիրներ, բայց աշխարհի խնդիրները չլինեն իր խնդիրները: Այսօր Արցախում բլոկադա է: Այն ոչնչով չի տարբերվում Հիտլերի՝ Լենինգրադի բլոկադայից: Սակայն այն միջազգային հանրությանը հետաքրքիր խնդիր չէ: Ինչու՞ եմ հեռու գնում՝ լոկալ հանրությանն էլ առանձնապես հետաքրքիր չէ:

«Բարի» գալուստ 2023 թվական:

Սուրեն Սարգսյան

Մեկնաբանություններ